آناتومي زانو

استخوان كشكك زانو

اين استخوان بزرگترين استخوان كنجدي بدن است و نيز تنها استخوان كنجدي بدن است كه در شمارش استخوانهاي بدن محسوب مي شود.محل استخوان كشكك در قسمت قدامي انتهاي ديستال استخوان ران مي باشد.

جسم آن به شكل مثلثي است كه قاعده آن در بالا و رأس آن در پايين مي باشد.

استخوان كشكك دو سطح قدامي و خلفي دارد.سطح قدامي آن زبر و خشن است و داراي تحدب نيز مي باشد.سطح خلفي آن صاف است و روي ران قرار مي گيرد.قسمت فوقاني استخوان محدب و قسمت تحتاني آن نوك تيز بوده و به رأس كشكك مووم است.

مفصل زانو

مفصل زانو از نوع مفاصل كنديلي است.سطوح مفصلي آن عبارتند از:رويه مفصلي كنديل هاي داخلي و خارجي ران و طبق تيبيا.

سطح خلفي كشكك نيز در اين مفصل شركت كرده،از راست شدن بيش از حد مفصل جلوگيري مي كند.دور تا دور طبق تيبيا توسط يك ورقه ضخيم غضروفي – ليفي  به نام مينيسك احاطه شده است.مينيسك داخلي به شكلc بوده و وسعت بيشتري دارد.مينيسك خارجي به شكلo است و وسعت كمتري دارد.كپسول مفصلي ضخيم است و در بالا به لبه رويه هاي مفصلي انتهاي تحتاني ران و در پايين به لبه هاي مينيسك و طبق تيبيا
مي چسبد.رباط عضله چهار سر ران پس از در بر گرفتن كشكك تحت عنوان رباط كشككي ادامه يافته به توبروزيته تيبيا مي چسبد.از داخل و خارج رباطهاي طرفي تيبيا و فيبولا از كنديل داخلي و خارجي ران شروع شده و در پايين به استخوان تيبيا و فيبولا
مي چسبد.علاوه بر اين،رباطهاي متقاطع قدامي و خلفي نيز در داخل مفصل آن را حمايت مي كنند.

 ناهنجاريهاي اسكلتي زانو

ناهنجاريهاي زانو شامل پاي پرانتزي و والگوم زانو مي باشد كه به شرح آنها مي پدازيم:

پاي پرانتزي (كماني)

منظور از پاي پرانتزي تغيير وضعيت زانو از حالت طبيعي به سمت خارجاست.در وضعيت ايستادن با پاي جفت به طور طبيعي،قوزك داخلي هر دو پا و سطح داخلي زانوها با هم تماس دارند.اما در اين ناهنجاري هنگام تماس قوزك پاها با هم،زانوها از هم فاصله دارند كه علت آن موارد زير مي باشد:

1)     فاصلة كنديل داخلي استخوان ران با سر درشت ني كاهش مي يابد.

2)     فاصلة كنديل خارجي استخوان ران با سر درشت ني افزايش مي يابد.

علائم بروز اين ناهنجاري

افرادي كه به اين ناهنجاري دچار مي شوند تغييراتي در ريتم راه رفتن خصوصاً تند راه رفتن و دويدن آنها ايجاد مي شود كه گويا با پاي باز حركت مي كنند.

پنجة پاهايشان به سمت داخل انحراف دارند.

زانوي اين افراد به سمت خارج چرخش مي يابد.

در موارد شديد اين ناهنجاري ، فرد روي لبة خارجي راه مي رود به هيمن علت سمت خارجي كف كفش آنها ساييدگي بيشتري دارد.

با اندازه گيري فاصله دو زانو، به طور دقيقتر مي توان وجود اين نوع ناهنجاري را سنجيد.در حالت طبيعي استخوان ران درشت ني در امتداد همديگر است و تا 7 درجه انحنا طبيعي محسوب مي شود.

علل ايجاد پاي  پرانتزي

از عواملي كه اين ناهنجاري را سبب مي شوند مي توان موارد زير را برشمرد:

1.      ايجاد ضايعات در رباط هاي مفصلي مانند كشيدگي و پارگي رباط هاي زانو،عفونت در زانو.

2.      وجود تغيير شكل ناشي از عدم تعادل قدرت عضلاني در گروه عضلات موافق و مخالف در برگيرندة مفصل

3.      عدم يكنواختي صفحه رشد موجود در انتهاي تحتاني ران و انتهاي فوقاني استخوان درشت ني و نازك ني

اطفال هنگام تولد،همچنين در دوران شيرخوارگي و طفوليت پاي پرانتزي دارند.اطفال چاق و اطفالي كه زودتر از معمول راه مي افتند اين ناهنجاري را دارند كه احتياجي به درمان آنها نيست و به خودي خود حالت طبيعي مي يابد.

عوارض ناهنجاري پاي پرانتزي

  در اثر ابتلا به اين ناهنجاري قسمت عمده فشار وارده بر زانو(بسته به شدت تغيير وضعيت)به بخش داخلي زانوها وارد خواهد شد و اين بخش را در برابر ضربات سنگين آسيب پذيرتر مي كند.و باعث له شدگي ديسكهاي اين بخش مي شود و نيز بخش داخلي قشر استخواني و استخوانهاي ران و درشت ني به علت تحمل فشار زياد ضخيم تر مي شوند.اين ناهنجاري در راه افتادن و دويدن محدوديت ايجاد مي كند و در حين انجام اين فعاليتها،پنجه ها و قوزك پاها با هم برخورد خواهند كرد.اين ناهنجار ي باعث ايجاد تغييراتي در وضعيت اسكلتي عضلاني پاها مي شود و باعث افزايش فاصله زانوها از يكديگر مي شوند كه نتيجه آن ايجاد وضعيت پرونيشن در پااست.

   كوتاه شدن عضلات بخش داخلي ران(گروه عضلات نزديك كننده ران و عضله راست داخلي پرانتز)

  اين ناهنجاري سبب مي شود عضلات جانب خارجي ران(عضله كشنده و پهن نيام،عضله دو سر راني)در معرض پوشش قرار گيرند و عضله درشت ني قدامي كوتاه شود و گروه عضلات نازك ني ( نازك ني بلندي و نازك ني طرفي) در معرض كشش غير طبيعي واقع شوند.

ناهنجاري والگوم زانو

والگوم زانو(زانوي چسبيده يا برونگرا)تغيير وضعيت زانوها از حالت طبيعي به سمت داخل مي باشد.در اين ناهنجاري زانوها با هم دارند در حاليكه قوزك پاها با هم فاصله دارند طوري كه تماس قوزك داخلي پاها با هم يا تماس سطح داخلي ساق ها با هم امكانپذير نيست.

علائم وجود اين ناهنجاري

علائم و نشانه هاي ابتلا به اين ناهنجاري شامل موارد زير است:

   افزايش فاصله عرضي پاها از هم هنگام راه رفتن و ايستادن.

   افزايش فشار روي لبه داخلي كف پا كه نتيجه آن ايجاد ساييدگي بيشتر در بخش داخلي كف كفش ها است.

   تمايل فرد هنگام نشستن ، به نشستن قورباغه اي

براي اندازه گيري اين ناهنجاري،ميزان والگوم زانوها را اندازه گيري مي كنند.در حالي كه فرد سر پا ايستاده و زانوها را به هم چسبانيده است،اگر بين دو قوزك او فاصله باشد اين فاصله را اندازه گيري مي كنند كه اين كار با وسيله اي بنام كوليس انجام
مي شود.ميزان اين ناهنجاري را به 4 درجه تقسيم بندي كرده اند:

درجة يك:فاصلة بين دو قوزك داخلي كمتر از 5/2 سانتيمتر است.

درجة دو:فاصلة بين دو قوزك داخلي كمتر از 5-5/2 سانتيمتر است.

درجة سه:فاصلة بين دو قوزك داخلي كمتر از 7-5 سانتيمتر است.

درجة چهار:فاصلة بين دو قوزك داخلي بيشتر از7 سانتيمتر است.

علل ايجاد اين ناهنجاري

از علل ايجاد اين ناهنجاري موارد زير قابل ذكر مي باشند:

   كشيدگي عضلات و تاندونهاي داخلي ران و مفصل زانو

   كشيدگي عضلات جانب داخلي ساق و عناصر ليگامنتي و كپسول مفصلي

   افزايش وزن بدن و چاقي خصوصاً در اندام تحتاني

مشاهدة اين ناهنجاري در سنيني كه كودك تازه راه رفتن را مي آموزد تا سن قبل از دبستان(6-2 سالگي)شايعتر است.

عوارض و الگوم زانو

اين ناهنجاري باعث اعمال فشار بيشتر بر روي لبة داخلي پا مي شود كه اين امر در افت قوس طولي پا مؤثر است.

همچنين اين ناهنجاري سبب اعمال فشار بيشتر روي بخش داخلي مچ پا مي شود كه سبب كشيدگي ليگامنت دلتوئيد و تحمل فشار اضافي مي شود.

در اثر اين ناهنجاري ليگامنتهاي جانب داخلي زانو(ليگامنت طرفي درشت ني-راني)در معرض كشيدگي و ليگامنت طرفي مقابل(ليگامنت نازك ني- راني)در معرض فشردگي و كوتاه شدگي قرار مي گيرد.

و الگوم زانو سبب مي شود مينيسكهاي خارجي پا به دليل كاهش فضاي مفصلي در ناحية خارجي زانو در معرض آسيب پذيري و فشردگي قرار گيرند.

اصلاح و درمان ناهنجاري هاي پاي پرانتزي

توصيه هاي اصلاحي اين ناهنجاري

  پرهيز از چهار زانو نشستن بلكه نشستن بيشتر به صورت دو زانو و قورباغه اي(هنگام نشستن ساق پا را از زير ران خارج كنيم)

   سعي كنيد هنگام راه رفتن و ايستادن لبة داخلي پا را بكار ببريد.

   هنگام حركت كردن و راه رفتن پنجه ها را به طرف جلو و بيرون قرار دهيد.

تمرينات اصلاحي:

بايد تمريناتي استفاده شود كه ضمن ايجاد تحرك لازم در زانو،عضلات بخش داخلي ران و ساق پا و ليگامنتهاي بخش داخلي زانو را در حالت كشيدگي نگه دارد.

-   ايجاد انعطاف در عضلات داخلي پا:مقابل ديوار بنشينيد و كف پا را به ديوار بچسبانيد.سپس فاصله پاها را به تدريج از هم زياد كنيد.

-   تقويت عضلات خارجي ران:روي پهلو خوابيده و پاها را كاملاً كشيده و صاف قرار دهيد،يك پا را تا حد امكان بالا برده و به جاي اوليه بازگردانيد.براي اين حركت مي توان يك وزنه 2-1 كيلويي نيز به مچ پا بست.

اصلاح و درمان ناهنجاري و الگوم زانو

توصيه هاي اصلاحي:

   تلاش براي كاهش اضافه وزن

  فعال تر كردن لبة خارجي پا(ايجاد فشار روي لبة خارجي پا)، استفاده از كفي هاي كفش كه داراي لبة داخلي ضخيم تر هستند.

   پرهيز از نشستن قورباغه اي شكل

   پرهيز از ضربه زدن به اجسام سنگين مثل توپ فوتبال با كنارة داخلي پا.

تمرينات اصلاحي:

-   تمريني كه ضمن ايجاد جنبش پذيري و تحرك در مفصل زانو،موجب تقويت عضلات جانبي داخلي پا و عضلات درون گردانندة ساق پا شود(مثل:عضلات نيمه غشايي،نيمه وتري،خياطه و پهن داخلي)

از كمر خم شويد،كف دستها را روي زانوها گذاشته،زانوها را كمي خم كنيد و بچرخانيد.

-      كشش و انعطاف عضلات جانب خارجي پا(مثل عضلة كشنده پهن نيام)

در حالت نشسته كف پاها را به هم بچسبانيد و سعي كنيد زاوية بين ران و ساق پا را كمتر كنيد.

منابع و مآخذ

حركات اصلاحي / تأليف دكتر ابوالفضل فراهاني

آناتومي تشريح عمومي/تأليف دكتر محمد علي ميبدي

آناتومي/تأليف علي اصغر رواسي

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: